Den Haag in transitie: van overheidsstad naar veelzijdige metropool
Al jaren heeft Den Haag een natuurlijke aantrekkingskracht op een constante stroom mensen uit binnen- en buitenland. Dit komt onder meer door de aanwezigheid van een groot aantal werkgevers en opleidingsinstituten, in combinatie met een kwalitatief woonaanbod. De grootste werkverschaffers zijn afkomstig uit de publieke sector, internationale diplomatie, financiële dienstverlening, telecom- en olie & gassector. Het overheidskarakter dat jarenlang aan de kantorenmarkt van de Hofstad kleefde, is door de consolidatie en transformatie van overheidsgebouwen minder prominent geworden. Dit heeft diverse kansen opgeleverd; zowel in het creëren van meer woningaanbod als in vestigingsmogelijkheden voor andere typen organisaties. In de speciale researchpublicatie The Hague; an Insider’s View analyseert en interpreteert CBRE de belangrijkste trends in de Haagse kantorenmarkt en geeft de internationale vastgoedadviseur zijn visie op deze unieke markt in transitie.
Met meer dan 6 miljoen m² kantoorruimte is de regio Den Haag de een na grootste kantorenmarkt van Nederland. De moderne economische structuur in Den Haag wordt gereflecteerd door de kantorenmarkt. Voor ieder type huurder is er een passende locatie beschikbaar. Toch bestaat de kantorenvoorraad voor een groot deel uit oudere gebouwen, waarvan momenteel een groot deel gerenoveerd of getransformeerd wordt om deze weer geschikt te maken voor de moderne kantoorgebruiker of voor gebruik als woning. Tussen 2010 en 2015 is maar liefst 380.000 m² nieuwe kantoorruimte aan de voorraad toegevoegd. Mooie voorbeelden hiervan zijn New Babylon en de bouw van het nieuwe kantoorgebouw voor Eurojust aan de Johan de Wittlaan. Daarnaast is de vraag naar stedelijk wonen momenteel zeer groot. Niet eerder zijn er zoveel aanvragen voor nieuwbouw en transformatie geweest als nu. Hierdoor worden leegstaande kantoorgebouwen op een goede locatie in snel tempo herontwikkeld.
De grootste en meest prestigieuze kantorenconcentratie bevindt zich in het Central Business District (CBD), dat bestaat uit De Wijnhaven, het CS kwadrant, Beatrixkwartier en de Schenkkade. We zien hier veel potentie. De meeste kantoren die hier zijn gebouwd dateren van na de eeuwwisseling. Het Beatrixkwartier heeft momenteel nog voornamelijk een zakelijk karakter, maar er ontstaat steeds meer dynamiek door de toevoeging van woningen en retail. Ook door de concentratietrend van overheidspartijen naar deze locatie komt hier steeds meer levendigheid en reuring. Het CBD is in transitie van een echte kantorenlocatie naar een multifunctionele en goed bereikbare plek waar het prettig wonen, werken en ontspannen is. Deze ontwikkeling is het verst gevorderd in Nieuw Centrum, wij verwachten dat deze zich ook zal voltrekken in het Beatrixkwartier en de Schenkstrook.
Na het CBD is de International Zone de belangrijkste kantorenlocatie in Den Haag. Het World Forum en gebied rondom de Frederikkazerne maken hier onderdeel van uit. In de International Zone is een aantal unieke organisaties gehuisvest zoals Europol en het Joegoslavië Tribunaal, evenals een groot aantal ambassades. De zone vormt een kenniscluster op het gebied van vrede en recht. Dit is van grote toegevoegde waarde voor de stad en een onderscheidend kenmerk ten opzichte van andere kantorenlocaties.
Nieuwe ontwikkelingen, transformaties en onttrekking van kantoorruimte aan de markt hebben er - ondanks de inkrimping van de overheid - voor gezorgd dat het leegstandscijfer in Den Haag constant gebleven is op 11%. De gemiddelde vraag naar kantoorruimte is de afgelopen vijf jaar sterk gebleken, al zagen we grote verschillen tussen het hoogste en laagste opnameniveau in respectievelijk 2013 en 2011. Door de vele verhuizingen van ministeries en overheidsdiensten, waren de publieke en non-profit sector verantwoordelijk voor de meeste opname, 575.000 m² in de afgelopen vijf jaar. Hierbij dient de nuance aangebracht te worden dat de overheid wel vooral uitsluitend binnen de eigen portefeuille heeft geconcentreerd. Ook de olie & gassector en de financiële dienstverlening lieten een actieve vraag naar kantoorruimte zien. Dit zorgt voor een solide basis. Desalniettemin is de investering in groeiende en innovatieve partijen essentieel. Een initiatief als The Hague Security Delta, waar organisaties samenwerken aan de preventie van cybercrime, kan indien succesvol uitgroeien tot een nieuwe belangrijke gebruikersgroep in de Haagse kantorenmarkt.
De nauwe samenwerking tussen de lokale overheid, het Rijksvastgoedbedrijf en vastgoedeigenaren heeft geresulteerd in een solide kantorenmarkt. Dit is af te lezen aan de kwaliteit van de voorraad, het economische profiel en de omvang van de vraag naar kantoorruimte. Voortzetting hiervan is essentieel voor het toekomstige succes van de Haagse kantorenmarkt.
Over CBRE Group, Inc.
CBRE Group, Inc. (NYSE:CBRE), een Fortune 500- en S&P 500-bedrijf met het hoofdkantoor in Dallas, is 's werelds grootste advies- en beleggingsbureau voor commercieel vastgoed (in termen van de omzet in 2023). De organisatie heeft meer dan 130.000 werknemers (inclusief werknemers van Turner & Townsend) en bedient klanten in meer dan 100 landen. CBRE biedt strategisch advies en begeleiding bij de aan- en verkoop en aan- en verhuur van vastgoed, corporate services, property-, facility en projectmanagement, taxaties, (her)ontwikkeling, investment management en research & consulting. Bezoek onze websites www.cbre.nl en www.cbre.com.